İsveç, Saab Gripen E/F savaş uçaklarının Ukrayna’ya satışı konusunda yeşil ışık yaktı ancak olası bir anlaşmanın yalnızca savaş sona erdikten sonra gündeme gelebileceğini açıkladı.
“Savaş Sonrası Değerlendirilebilir”
Polonya’daki MSPO savunma fuarında konuşan İsveç Savunma Bakanı Pål Jonson, Gripen E/F’nin Ukrayna için uzun vadede bir seçenek olabileceğini belirtti. Jonson, “Bu konuya açığız ancak böylesi bir anlaşma ancak çatışmalar sona erdikten sonra mümkün olabilir” dedi.
Daha Önce de Gündeme Gelmişti
Gripen uçakları Ukrayna için ilk kez gündeme gelmiyor. 2023’te Stockholm, Gripen C/D jetlerinin sınırlı transferini değerlendirmiş, hatta Ukraynalı pilotlara eğitim imkânı sunmuştu. Ancak 2024 ortasında plan, Batılı müttefiklerin “öncelik F-16 entegrasyonuna verilmeli” uyarısı sonrası askıya alınmıştı.
Buna rağmen İsveç, hazırlıklarını sürdürdü. 2024’te açıkladığı 17. destek paketinde, savaş uçağı yedek parçalarının yanı sıra Ukrayna’ya iki Saab ASC 890 havadan erken uyarı ve kontrol uçağı teslim etme sözü verdi.
Gripen C/D ve Gripen E/F Arasındaki Farklar
Gripen C/D: 2000’lerin ortasından beri hizmette. Daha hafif, kısa pistlerden operasyon kabiliyeti olan, düşük bakım ihtiyacıyla öne çıkan bir uçak. İkinci el transferi, Ukrayna’ya hızlı şekilde kazandırılabilecek bir seçenek olarak görülüyor.
Gripen E/F: Daha güçlü General Electric F414 motoru, gelişmiş Raven ES-05 AESA radarı, elektronik harp sistemleri ve ağ tabanlı harekât yetenekleriyle daha modern. Ancak yüksek maliyet, uzun eğitim ve tedarik süresi nedeniyle savaş sonrası seçenek olarak değerlendiriliyor.
Geçiş Dönemi İçin İsveç Teknolojisi
İsveç ile Ukrayna arasındaki iş birliği, savaş uçaklarının ötesine de uzanıyor. 23 Mayıs 2025’te, Ukrayna Savunma Bakan Yardımcısı Oleksandr Kozenko, İsveç heyetiyle Sovyet dönemi jetlerine İsveç aviyonikleri entegre edilmesini görüştü. Modern radarlar, elektronik harp sistemleri ve savunma paketleri, Ukrayna’nın mevcut uçaklarının hayatta kalma şansını artırmayı hedefliyor.
Ukrayna’nın Karma Filosu
Ukrayna, son dönemde elindeki eski uçakları Batı silahlarıyla uyumlu hale getirerek dikkat çekiyor. MiG-29 ve Su-27’lerden ABD yapımı HARM füzelerinin, Su-24’lerden ise Storm Shadow/SCALP-EG seyir füzelerinin ateşlenmesi bu yaklaşımın örnekleri oldu.
2025 başlarında teslim edilen Fransız Mirage 2000-5 savaş uçakları ise Ukrayna Hava Kuvvetleri’nin envanterine eklenen son Batı tipi uçak oldu. Bu durum, Kiev’in gelecekte kaç farklı platformu aynı anda etkin biçimde kullanabileceğine dair tartışmaları yeniden alevlendirdi.
