Avrupa’nın en iddialı savunma projelerinden biri olan Altıncı Nesil Savaş Uçağı Geliştirme Programı FCAS (Future Combat Air System), ciddi bir krizle karşı karşıya. Airbus Defence & Space CEO’su Michael Schoellhorn’un Alman Şansölyesi Friedrich Merz’e yaptığı açıklamalar, programın geleceği açısından alarm zillerini çaldırdı.
Alman savunma bülteni Griephan Briefe’de 1 Ağustos 2025 tarihinde yayımlanan habere göre Schoellhorn, “Anlaşılmış prensiplere geri dönüş ve bunların etkin uygulanması dışında FCAS’ın devamı için bir neden göremiyoruz,” diyerek Airbus’ın sabrının tükendiğini açıkça dile getirdi.
Airbus’tan Ton Değişikliği
Bugüne dek programdaki anlaşmazlıklara karşı daha uzlaşmacı bir tutum benimseyen Airbus’ın bu sert açıklaması, içerdeki sabırsızlığın arttığını ve Dassault’un liderlik ısrarına karşı daha katı bir tutumun benimsendiğini gösteriyor. Daha önce, benzer eleştiriler Fransız Dassault Aviation’ın CEO’su Éric Trappier’den gelmişti.
FCAS’ın temel ilkelerinden biri olan “en iyi oyuncu” modeli, projenin başlangıcında her alt sistemin, o alandaki en yetkin firmaya verilmesini öngörüyordu. Ancak, örneğin savaş uçağı motoru geliştirme sürecinde Fransa’nın Safran’ı, Almanya’nın ise MTU Aero Engines’i önermesi gibi anlaşmazlıklar bu ilkenin uygulanmasını zorlaştırdı. Sonunda her iki şirketin ortak olduğu EUMET GmbH adlı 50/50 oranında bir yapı kurularak geçici çözüm sağlandı.
Dassault’tan “nEUROn Modeli” Israrı
Dassault ise FCAS’ın yönetim modelinin, geçmişte Fransa liderliğinde geliştirilen nEUROn insansız savaş uçağı (UCAV) modeline benzemesi gerektiğini savunuyor. Temmuz 2025’te Trappier, “görevlerin net tanımlandığı ve liderliğin belirlendiği” bir yapının şart olduğunu vurgulamıştı.
Buna karşın Airbus, programın 1B fazı başlamadan önce üzerinde uzlaşılan yönetim modelinde herhangi bir değişikliğe karşı çıkıyor. Airbus CEO’su Guillaume Faury, 30 Temmuz’da Reuters’a yaptığı açıklamada, “Bir endüstri ortağı yönetimden memnun değilse, karar kendisine aittir. Biz programı sürdürme niyetindeyiz,” demişti.
Siyasal Gerilim Derinleşiyor
Schoellhorn’un açıklamaları, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile Almanya Şansölyesi Friedrich Merz arasında kısa süre önce gerçekleşen zirvenin hemen ardından geldi. Her ne kadar liderler kamuoyuna birlik mesajı verse de, Fransa’nın NGF (Yeni Nesil Savaş Uçağı) alt programlarında %80 kontrol talep ettiği yönündeki haberler, anlaşmazlığın derinliğini gözler önüne seriyor.
Almanya’nın 2026 savunma bütçesinin 100 milyar avroyu aşması beklenirken, Airbus’ın siyasi ve finansal desteği arkasına alarak ya FCAS içinde daha fazla söz hakkı elde etmek ya da alternatif projeler geliştirmek istediği yorumları yapılıyor.
Kritik Tarih: 28 Ağustos
Fransa ve Almanya Savunma Bakanlarına, FCAS’ın geleceğini şekillendirecek bir yol haritası hazırlamaları için 28 Ağustos 2025’e kadar süre verildi. Bu tarihe kadar uzlaşma sağlanamazsa, Avrupa’nın ortak savaş uçağı hayali büyük ölçüde zora girebilir.
FCAS’ın geleceği; Airbus, Dassault ve iki ülke arasında kurulacak yeni dengeye bağlı. Programın ya yeniden şekilleneceği ya da parçalanarak rafa kalkacağı önümüzdeki haftalarda netlik kazanacak.